Bronnen Publiek Domeindag: http://pad.constantvzw.org/p/pulse Boeken en teksten op archive.org: https://archive.org/details/texts PDFs + teksten http://snelting.domainepublic.net/documents/pulse/ http://pad.constantvzw.org/p/PULSE01 http://pad.constantvzw.org/p/PULSE02 http://pad.constantvzw.org/p/PULSE03 http://pad.constantvzw.org/p/PULSE04 Paul Van Ostaijen, Krties Proza II deel 3 n 'Het streven'naar ontindividualizering is de maatstaf naar dewelke te meten is het goddelike in de kunst. (Men vergeve mij de prozaïese _ formulering). Naar dewelke bijgevolg de hoogste mogelikheid wordt Î gemeten. Ganse generaties gaan. voorbij en kennen dit streven niet. De Renaissance deed ons de zin voor het laatste doel verliezen. Na de Cothiek, is het kubisme de eerste poging van een“ gans-e generatie daarheen. Dit zal histories wel niet meer Worden betwist. Bij sommige _ mensen verschijnt dit streven naar ontindividualizering kortstondig -—-- een s—nelgebluste vlam. En ten slotte blijft het, zoals all-e mensewerk _ een streven. Het kan niet volledig worden gerealizeerd, omdat het gaat E boven dekracht van de mens. Daar ligt ook niet de vraag. Maatstaf is het streven naar ontindividualizeren. Hoe groter dit streven, . des te groter het werk, het rezultaat. Het door de mens bereikbare rezultaat is niet dit rezultaat—voor—Zich, maar. het streven in dit rezultaat. Mythies staat dit in de Bijbel en in het Nieuwe Testament uitgedrukt. Slechts twee mensen stegen ten hemel, zonder over de dood heen te moeten, d. w. z. zonder terug te vallen inde empiriese individualiteit. Elias en Maria. Wij allen vallen vroeg of laat daar in terug,„worden gebroken. Hetblijft bij ons : streven. lVIaar juist de intensiteit en de extensieve werking van dit streven, vormen daardoor de waarde waarop het aan—— komt. ls voor Picasso de Van het terugvallen gekomen? Picasso is een schilder die-uit de impressionistiese opvatting is gekomen (al was hij dan ook niet impressionist in de zin van Mone‘t en Signac) . Uit het - impressionisme, de school van de goede smaak, van het raffinement en ook van het << bon vouloir >> van de. artiest. Dit is Picasso gebleven, spijts zijn kubizeren. Het is een feit dat zijn individualiteit. naar con— struktie neigde, bie-z. in zijn portraits onder polynesiese invloed en in zijn” abstrakst kubisme. Om bevrediging van het zuiver individuele construeerde hij, niet om een buiten en bovenhem aangenomen, bin— nen de schilderkunst immanente wet. Hij construeerde uit zelfssatis— .factie. En dit verraadt'een in de grond impressionistiese opvatting van - kunstenaar en kunstwerk. Als psychiese Verschijning voortzetting van 7 7 het impressienisme. Dit is het georganiseerd kubisme uit het revolu— tionaire kubisme ontstaan niet meer. Het barok ekspressionisme van "Kandinsky is in nog hoger-e mate slechts. een voortzetting van het impressionisme en van een anarchistiese opvatting: de kunstenaar Ta: boe. Van hieruit, hoe merkWaardig: grote verwantschap tussen Picasso en Kandinsky. Het smaakvolle. Beiden principieel : schilderkunsteen smaakaangelegenheid. Individuëel echter staan zij aan smaakantipo— den. Men moet zich bij Picasso alzo door de construktiviteit niet laten vergissen : zij is een individuele aangelegenheid, bewijst de begrips— helderheid van dit individu. Het gaat niet om een construktiviteit a—priori. a y 1 Ver-der bestaat er nog een banale mogelikheid. Les brebis égarés ' rentrent à la bergerie. Maar dat bewijst helemaal niets voor de schaap—- stal. Roger Martin du Gard heeft in zijn << Jean Barois >> dit ganse op en neer gaan tot een individuele aangelegenheid beperkt. Iemand ver— wijdert zich jong van het geloof. Op 40 jaar schrijft hij zijn testament: wat hij- later zal bekennen heeft geen belang; tans ontplooit zich zijn denken in volle rijpte. Oudjkeert hij tot de kerk terug. Wat betekent dit alles objektief? Niet meer als de grote kracht van de kerk, afsto— tend en aantrekkend. Maar voor de kerk en de vrije gedachte op zich- zelf? -—— Stellig voor. iemand die tot‘het kubisme zou zijn gekomen, omdat Picasso er toe kwam, moet deze nieuwe stap maatgevend zijn.“ Maar wie kwam om deze reden tot het kubisme? Welk individu was de aangelegenheid van het individu Picasso doorslaggevend? In ieder - geval hun verlies zou niet zijn te betreuren. Er wordt door dit geval niet tegen het kubisme bewezen, zo min als er voor het kubisme wordt bewezen wanneer de Fauves, Matisse, Derain, Friesz tot het kubisme i komen. Dit kan wel een rijker—worden—aan—mogelikheden voor het kubisme betekenen; maar als bewijsvoering naar buiten zegt het niets. Biezonder niet bij de huidige stand van het kubisme. Men vergete de hoofdzaak niet : dat het kubisme over zich—zelf- is uitgegroeid. Het kubisme is van een revolutionaire en om—haar—ware—trekking—onbe— wuste beweging naar een organisatoriese en bewuste gegroeid; van een emotioneel—rationele naar een bewust—rationele. Het is heel juist wat anti-kubistiese kunstkritiekers schrijven : het kubisme was een reaktie tegen het verwaarloozen van de vorm, ———- Dat was het kubisme bepaald, ———— alhoewel ook weer niet uitsluitend : het trachten naar construktiewetten, naar, om met << Phaidros‘ >> te spreken, het schoon—- voor—zich, was steeds daar; enkel ontbrak de rationele motivering en wat deze wetten feitelik bepaalden. Zoals men ziet il y a de la marge. Sedertdien heeft het kubisme zich voortdurend ontwikkeld. En wel ‘ zó : dat het zich sterker van het Picasso—kubisme begon af te wenden. .78