Welcome to Etherpad!
This pad text is synchronized as you type, so that everyone viewing this page sees the same text. This allows you to collaborate seamlessly on documents!
Get involved with Etherpad at
http://etherpad.org
Bronnen Publiek Domeindag:
http://pad.constantvzw.org/p/pulse
Boeken en teksten op archive.org:
https://archive.org/details/texts
PDFs + teksten
http://snelting.domainepublic.net/documents/pulse/
http://pad.constantvzw.org/p/PULSE01
http://pad.constantvzw.org/p/PULSE02
http://pad.constantvzw.org/p/PULSE03
http://pad.constantvzw.org/p/PULSE04
Paul Van Ostaijen, Kr
i
ties Proza II
deel 2
Picasso is vooral een artiste
-
peintre.
A
llen zijn lange tijd volledig in de ban geweest van deze individualiteit. Dan komt de tijd:
het uitleven van het
indiv
i
du is niet laatste zin en niet laatste doel.
Niet in godsdienst, niet in kunst. Hoogstens is het het sterkste middel.
Voor Picasso is het uitleven van het individu laatste doel. Zijn
schilderkunst is individualisties en subjektief. Zeker ligt deze, tot het hoogste
in deze sfeer gebrachte, individualistiese scheppingskracht op de weg
naar hogere zijnswaarden. Wij zien in het werk van Picasso hoe
e
en
zeer bewuste individualiteit onbewust. en: zeker naar ontindividualizering wordt gedreven; ontindividualizering die ongelukkig niet wordt
doorgezet
omdat de individualiteit de weg belemmert. Zo is het het
doorzetten van wat wi
j
aan ons zelf onze individualiteit menen,
-
onze smaak
-
belet ons de. hoogste realizering juist van onze werkelijke individualiteit : streven naar ontindividualizering.
Wij
zien
in het werk van Picasso reeds het s
u
jektieve op weg
zic
h met het
objektieve te versmelten. Al het subjektìeve en objektieve hoort tot
éénzelfde fenomenaliteit. Reeds op weg naar een indifferenter standpunt. Maar ten slotte kon Pi
c
asso dit standpunt toch niet herkennen, -
wat voor hem betekent ook niet bereiken. Smaak en beschaving
z
ijn verdomde gewichten aan
het been van een Europeeër. Het schone
van zijn grisaille was hem een te gewichtig probleem. Hij kon uit deze,
-
zijn individuele opvatting
-
niet de konkluzies trekken. De grisaille, de smaak hadden Picasso vast, in plaats van Picasso de smaak
in
zijn dienst. De enige konkluzie te trekken uit dit grisaille koesteren,
was : hier treden te veel smaakdsétails op de voorgrond. Symptoom
v
an overbeschaving. Dit werk staat aan de antipode van eenvoud.
-
Daar hij de gans-e rijkdom van de overbeschaving bezat, lag de sprong
naar eenvoud in zijn bereik. De enige konkluzie uit zijn immer sterker
wordend raffinement, uit zijn steeds meer uitges
pro
ken subjektivisme
ware gewe
est : dit subjektivísme reikt niet om het allerlaatste te realizeren. M. a. w. zijn hoog-individualisme had juist zijn individualisnie moeten vernietigen. Dààr moest Picasso met zichzelf in konflikt komen : een kunstenaarsleven op smaak gebazeerd. Het kubisme, gelijk
het aanvankelik was, kon niet blijven. Gleizes, Metzinger, Leger
reduceerden hun gekompliceerd werk naar
w
etten van eenvoud : een
v
lakke vorm, een onvalevrachtige koloristiek volgden op de volumen,
de nuancen. Zij ontdeden het kubisme van zijn smaakkomponenten;
van zijn subjektivisme.
-
Maar voor Picasso was het kubisme een
raffinnementzaak. Een Hamlettoestand : te zijn of niet te zijn. Het
indifferente standpunt
is : te zijn en niet te zijn, of duideliker : te
zijn is niet te zijn. Wat
G
leizes deed, kon Picasso, individueel niet.
Wat hij deed is m. i. duidelik : hij greep naar een formale antipode :
Ingres.
Men versta mij niet verkeerd. Het is mij niet in het geringste te
doen iets van de grote kwaliteit en de grote verdiensten van Picasso's '
werk af te dingen. Wat hier werd betoond zijn grotere vergelijkingen,
niet binnen de momentane toestand van de schilderkunst. Waar het
laatste, het ontindi
v
idualizeerde, het voor
-
zich
-
zijn wel
w
erd verwezenlikt, is : bij Gi
o
tto, bij meister
B
ertram, bij de franse miniaturisten,
en dichter bij,
-
maar niet meer zo klaar
-
Fouquet,
Flémalle en
zelfs Bruegel. Ook moet ik hier nog een ev. antwoord voorwegnemen : dat
mijn mening over de ontindividualizering als laatste doel in tegenspraak zou zijn met een vroeger verdedigd standpunt. Men kon we
l
eens over het vroeger gebruikte
w
oord << subjekt >> struikelen. Waar
ik de term << subjekt >> gebruikte, bedoelde ik deze in uni
v
ersalistiese,
niet in individualistiese zin,
-
Plato.
-
lk gebruikte dit in tegenstelling van empirie. Vlucht van het
empiriese naar het subjekt, en dit
subjekt vo
o
ruitzettìng van het denken. O
n
t-individualizering is nu
eenmaal zonder subjekt niet denkbaar. Ik sprak dus “immer zeer duide—
76
lik
van het subjekt ontdaan van zijn empiriese verschijning, waartoe
'. individuele smaak hoort. Bijgevolg, aforisties gezegd, drie trappen ::
"pirie, subjekt, ontindividualizering. Dit staat overigens duidelik in
.1t voorwoord bij << 6 lino’s van Floris jespers >> : het gewichtigste is
de maatstaf voor het betrachten van de buitenwereld niet meer in
wisselvallige van deze buitenwereld ligt, maar in het snbjekt daar
de drager is van het éne, onWankelbare begrip. << Het subjekt dus
’Îniet bedoeld ‚als één onder honderd miljoen, maar als vooruitzetting,
bijna als lokalizering van de idee— Of. anders gezegd : subjekt nood— -
«Wendig middel, niet doel. u)