Bronnen Publiek Domeindag: http://pad.constantvzw.org/p/pulse
Boeken en teksten op archive.org: https://archive.org/details/texts
PDFs + teksten http://snelting.domainepublic.net/documents/pulse/

http://pad.constantvzw.org/p/PULSE01
http://pad.constantvzw.org/p/PULSE02
http://pad.constantvzw.org/p/PULSE03
http://pad.constantvzw.org/p/PULSE04

Paul Van Ostaijen, Krities Proza II
deel 1


WAT IS ER MET PICASSO

<< Picasso schildert gelijk Ingres. >> Iemand die onze europese esthetenwereld niet kent, - b. v. een groot afrikaans kunstenaar, - zou paf staan moest hij het effekt van zulk bericht in deze Wereld konstateren. De ganse mierestaat overhoop. Sommigen zetten zich in defensieve positie; anderen vluchten, dààr met eieren, hier enkel om hun pens in veiligheid te brengen. Jonge, onervaren kubisten denken reeds daarover na hoe ze zelfmoord zullen plegen. Voor de kunstkritiekers,  - de goede stuurlui langs de wal, - betekent het bericht een uitstekende zaak. De waarde van een beweging ligt onvoorwaardelik daarin of zij - de beweging - doordringt of niet. En moest nu het kubisme eens doordringen, dan visten al deze kunstkritiekers achter 't net. Want opstellen van hun hand die enig begrijpen van het kubisme  zouden kunnen aanduiden, zijn ook met een vergrootglas niet te ontdekken. << God, nu het kubisme voorbij is, nu << le cubisme a passé >> mogen wij het wel bekennen : dit enfant terrible heeft ons doen zweten >>. Je kon zo maar niet over de boompies schrijven. En denk eens even aan : die kubisten vonden lof als << de grote fantast >>, << de grote kosmieker >> ook al onduidelike kritiek. Dat was woordekramerij, zegden ze. Alsof de kunst niet dààr was voor de kunstkritiekers. Kan een ernstig mens het anders menen? maar Picasso, deze brave man, heeft ons netjes geholpen. Van nu af zijn wij hem tot dank verplicht. Beter laat dan nooit. En de gelukkige kunstkritiekers maken reeds hun balans : loontje komt om zijn boontje, of : eerlik duurt het langst. -- Of om met hun levensmoraal te spreken : wie bang is grijgt er geen.

Van het standpunt der kunstkritiekers kan ik deze herrie goed begrijpen. Eerst en vooral menen zij dat deze daad van Picasso hun on-verstaan van het kubisme fataal moet goedmaken. Dat zij gedurende tien jaar de enige schilderkunst hebben genegeerd, hopen ze op deze weg te redeneren. En verder : daar het a en amen van de kunstkritiek het bestaan van een tijdschrift of van een kunstsalon is, heeft dit modenieuws over Picasso een reusachtig belang. Dat kunstenaars meer doen dan deze zaak eenvoudig te konstateren‚ is mij vrij onbegrijpelik. En deze mening stemt met een ervaring, die ik betreffende het geval Picasso maakte, overeen. Waar een kunstenaar zich biezonder om het geval Picasso interesseerde, was het om redenen van merkantiele, niet van esthetiese aard. D. w. z. hij bekommerde zich daarom of de kubistíese aandelen stegen of vielen, om zijn productie daarnaar te regelen. Het nieuws wordt geslacht en geëxploiteerd gelijk. een vette os. Ofwel : op het lijk van de kubist Picasso dansen de larven. De kunstkrítiek kan weer over boompies schrijven.
Nog een korte opmerking aan het adres van de kunstkritiek. Het is erg te betwijfelen dat diegenen die nog niet met de kubistiese Picasso klaar zijn, zijn nieuwe ontwikkeling zullen kunnen volgen, -- wanneer het werkelik om een stap verder gaat.
<< Picasso schildert gelijk lngres. >> Onze opvatting is volgende : het gaat hier om een aangelegenheid van zuiver individuële aard. De veranderde stelling van Picasso heeft met het kubìsme slechts een los verband. Het kubisme heeft zich langzamerhand van de individuele esthetiese neiging van elk kunstenaar in ’t biezonder losgemaakt. Het kubisme heeft zich van zijn eerste élan, uit individuëel-psychiese momenten bij de verscheidene kubistiese schilders ontstaan, uit zijn subjektief-revolutionaire periode tot zijn organisatoriese vlucht naar de ontindividualizering gekrístallizeerd. Het kubisme is niet alleen meer een schilderkunstige en plastiese aangelegenheid. Het is eerst en vooral een architektoniese aangelegenheid : een nieuwe stijl scheppen. Een nieuwe esthetiese scolastiek als men wil. Streng. A bas l'anarchie. Weg met de goede smaak van het subjekt als norma. Wetten. Preciese, tastbare dingen. Kortom : weg met de artiest.